Sei hilabete sei minututan

Sei hilabete sei minututan laburtzea ez da batere erraza, sei hilabeteko sentimenduak, sei hilabeteko bizipenak, sei hilabeteko lagunak, sei hilabeteko oroitzapenak, sei hilabeteko emozioak, sei hilabeteko beldurrak, sei hilabeteko ametsak, sei hilabeteko zorionak ... hona hemen sei hilabete sei minututan. Hasi eta bukatu egiten baitira gauza denak.

CHAU BOLIVIA!!!

Eskerrik asko Canchas Blancas, eskerrik asko Ocuri, eskerrik asko Sucre eta eskerrik asko sei hilabete hauetan gure bidean gurutzatu zareten guztioi ezagutzeko aukera emateagatik.

Zaila da Bolivian garen azken egun hauetan hitzez barnean ditugun sentimendu hauek guztiak azaltzea. Azken astea polita bezain gogorra izan da. Pixkanaka bidean ezaguturiko jende guztiaz agurtu gara, eta azken egunetan hasi gara “sinesten” bihar Euskal Herrirantz abiatuko garela. Negar malkoak ia begietatik uxatu ezinik jasan behar izan ditugu hainbat eta hainbat momentu gazi- gozo. Baina indarrez beteta eta bizitako esperientziaz aseturik ekin diogu itzulerari.

Chau Bolivia eta laster arte!!!

Eta eskerrik asko baita ere, hilabete guzti hauetan putzuaren bestaldetik jarraitu gaituzuen guztioi!

Gracias Canchas Blancas, gracias Ocuri, gracias Sucre y gracias a todas esas personas que hemos conocido por el camino.

No es facil expresar con palabras todos estos sentimientos que nos invaden. La ultima semana ha sido tan bonita como dura. Poco a poco hemos tenido que despedir a toda la gente querida, y estos ultimos dias empezamos a “creer” que mañana comienza nuestro regreso a casa. Hemos tenido que vivir varios momentos agridulces, sin poder evitar las lagrimas en nuestros ojos. Pero, regresamos llenas de fuerza y muy satisfechas de la experiencia vivida.

Chau Bolivia y hasta pronto!!!

UREZ PASATAKO IHAUTERIAK KUARENTENAN!!

Martxoak 1; goizeko 6:30ak eta Maier eta Maddi gora!! Euskal Herriko erreleboaren bila abiatu ginen Sucreko terminalera. Antza denez, ez dugu oraindik ikasi Boliviako autobusak sekula ez direla aurreikusitako orduan iristen, baina emozioaren indarrez, 7tarako bertan ginen.

Halako batean iritsi ziren, eta a ze poza!! Ordutik bost gara gure gelan!! Nola ahala moldatzen gara maleta artean bizirauteko!!

Duela lau egunetik, hemen ere ihauteriak “ospatzen” gabiltza. “Ospatzen” diogu, duela hilabetetik ur globazoen inbasio batean murgildurik gaudelako. Hilabetez geroztik bustiak iristen gara etxera, baina ihauteriak hasi direnetik alerta gorrian gaude!! Globoak hemendik eta handik; ur baldekadak burutik behera; kamioi gaineko brigadak etengabe; apar nazkagarri bat gorputz guztian barrena; gas lakrimogenoak; zutik mantendu ezin diren milaka mozkor… benetan kaotikoa da hiria eta beldurra ematen du kalera ateratzeak.

Ihauteri hauek bereziak izan dira hala ere. Martxoaren 4 eta 5ean, Maier eta Iratiren urtemugak izan ziren, eta nola ez, por todo lo alto ospatu gentiuen: Boliviako tarta erraldoia, jolas kooperatiboak, logika jolasak, Tarijako ardo ona… Jende dexente bildu ginen etxean eta giro aparta izan genuen, gure betiko menu ezagunarekin: ensalada a la vasca, revuelto a la vasca, pastel de quinua, Benjaminen pastel beganoa…

Zorionez, bi egun barru etxe gartzelaratzea amaituko zaigu eta agur esango diegu 2011ko ihauteriei.

EMILIANO: AHOTSIK GABEKO BIZITZA

Duela pare bat aste ezagutu genuen Emiliano. Goizean goiz, IPTKko egoitzan aurkitu genuen, irribarre amaigabe batekin aurpegian. Ezezagunak baginen ere, maitekiro agurtu gintuen besarkada bero batekin eta txantxak eginak bere eskuekin.

Artean ez genuen bere bizitzaren berri, baina zerbait berezia antzematen zitzaion. Bertatik joan zenean ezagutu genuen bere istorioa, ondorengo lerroetan dakiguna laburbildu dugularik:

Hiru urte besterik ez zituela, euriteek eragindako lur- jauzi batean gurasoak galdu zituen. Ondorioz, bere amonarekin bizitzera joan zen; baina, hau ere adinekoa zen ordurako eta urte gutxiren buruan hil zen. Berriz ere, bakarrik aurkitu zen munduan eta bere osaba- izeba ugariren eskuetatik pasa zen denbora gutxian.

Hauek ematen zioten tratua ordea, ez zen batere ona, hoien artean tratu- txar fisikoak jasanaz. Horregatik, ihes egin eta kaleko- ume bihurtu zen. Esan beharra dago, Emiliano, jaiotzez gorra dela eta sekula ez duela hezkuntzari jaso. Beraz, ez daki zeinu hizkuntza; komunikazio bide bakarra identifikatu gabeko keinuen bidez da.

Kalean bizi denetik, pertsonekiko harremanik ez duenez, txakurrak izan ditu beti bere lagun eta zaindari. Edonori galdetuta ere, denek ezagutzen dute hirian tzakurrekin bizi den mutiko gorra bezala. Hauek eman diote urte guzti hauetan kalean bizirauteko babesa.

Duela pare bat urte, hiriaren zaintzaz arduratzen diren polizia “batida” batek topatu zuen eta bere egoera tamalgarria ikusirik, egoitza batera eraman zuten (Jiura – jiura). Bertan, jasotako tratua ere ez zen batere ona izan eta berriz ere ihes egin zuen. Jakin ahal izan dugunez, 2005 urteraino gutxienez, zigor baliabide gogorrak zituzten bertan; ohien artean, “kartzela” (metro karratu bateko zelda, burnizko barroteekin eta lur- zoru biluziarekin).

Orduz geroztik, Emialiano zuhaitz batean “bizi” da. Orain ere, txakurrak ditu adiskide eta sekulan ez dute bakarrik uzten. Jateko baliabide gutxi dituen arren, lortzen duen gutxia eurekin elkar- banatzen du. Batzuetan, eskean ibiltzen da, besteetan inork ez dituen lanak egiten ditu, eta beste batzuetan lapurretan aritzen da. Oso noizbehinka IPTKra azaltzen da eta pertsonekin duen harreman apurra izanik, bertako maitasun epelaren bila.

Egoeraren berri izanik, bertako gizarte- langileek behin baino gehiagotan esku- hartu nahi izan dute. Hala ere, Emilianok ez du “laguntzarik” nahi.

EGUN BAT SUCREN

¡Buen dia!

Goizean goiz esnatu, IPTKra joan, eta zortez euria ari ez badu furgoneta kargatu, atzekaldean bultzaka “eskola” erantsi eta tirriki-tarraka, Sucreko kaleetan barrena, auzo batera edo bestera abiatzen gara.

Orduak pasatzen ditugu umeekin jolasean (partxixa, pinguinoak, bamboleo, villa palleti…) eta eguerdi parterako, IPTKra iristen gara. Berriz ere eskola bertan utzi eta merkatura joaten gara bazkaria erostera. “Caserita, no me va a comprar nada hoy??” “a cuanto esta la cuartilla de tomate??” “12 bolivianos mamita” betiko emakumeari erosten ez badiogu, hau da hau errieta!!

“Todo pan”-etik pasa, gure ogi goxoa erosi eta buelta etxera!! Iritsi eta etxeko sukaldean jaun eta jabe, gure amona!! “no comen choclo??” que no mamita que no, amonak hemen eta han, amon.

Bazkalondoren, etxeko guztiek lapurtzen diguten kafea hartu, eta telebistaren aurrean atsen pixka bat. 2:30tarako, hala ere, zutitu eta 3. Zenbakidun autobusa hartuz, umezurztegira iristen gara eguerdiko 3tarako. “Mami mami!!” denek nahi dute zure atentzioa eta borroka egiten dute gure magalean edo alboan eseritzeko. Lehenengo aldia da ume batek “ama” deitzen digula eta egia esan ez da batere xamurra.

Beraiekin ordu batzuk igaro, eta gure lagunen dendara!! Bertan, matea hartu eta alfonbra gorrian eserita berriketan pasatzen zaizkigu orduak!! Egunaren arabera, teknologia berrien abantailetaz baliatuz (skype) Euskal Herriko etxe goxoetara sartzen gara, eta konturatzerako, afalordua iritsi da!! Etxera bueltatu eta etxekoekin berriketaldia. Amonak errieta etxea garbiltzeko esanaz, tradizional tradizional, etxe honetan emakumeak bakarrik egin dezake lan!! Baina gazteak ere bizi gara pixu honetan, eta sukaldaritza internazionala ikasten ari ere ari gara!!: kreepak, fruta exotikoen jugo goxoak; enpanadak; berengena frijitua (pixukide bat beganoa denez, gu ere iaia bidean goaz!!).

Afalosteko egonaren ostean, gure gela erraldoieko ohe erosoetan murgiltzen gara, gau polit bat pasatzeko asmoz.

Ondoloin!! Chao!!

ESKOLA MUGIKORRA ETA UMEZURZTEGIA: GURE EGUNEROKO ERRUTINA

Hogei egun badira Sucrera iritsi ginela, eta ordutik gauza asko egin ditugu. Hasteko, IPTK-ko CERPI egoitzak duen eskola mugikorreko proiektuan bolondres gisa gabiltza goizero.

Bertan, Sucreko auzo desberdinetara hurbiltzen gara, egun bakoitzean auzo desberdin batera, eta kalean lan egiten duten umeekin igarotzen ditugu orduak (auto garbitzaileak, egunkari saltzaileak, zapata garbitzaileak, adreiuak kargatzen dituztenak…) mundu globalizatu eta kapitalista honetan, ume askori haurtzaroa lapurtu diete. Horregatik, eskola mugikorraren helburua, umeak errutina horretatik atera eta ume sentiaraztea da.

Arratsaldeetan aldiz, duela lau bat hilabete ezagutzeko aukera izan genuen umezurztegira joaten gara. Bertan, 0-5 urte bitarteko umetxoekin egoten gara eta denetariko egoerak ezagutu ditugu. Horien artean, bihotza ukitu digute Ocuritik heldu ziren lau anai-arrebek. Duela 15 bat egun aita galdu zuten eta ama bakarrik geratu zen 10 seme-alabekin. Ezinak eraginda, lau ume gazteenak adopzioan ematea erabaki zuen, eta horrela iritsi ziren lehengo astean umezurztegira. Lehen eguneko itxurak, gure Canchas Blancas eskolako ikasleak gogorarazi zizkigun: masail erreak, zorriz betetako buruak, sarna eta zikinkerik beteriko arropak.

Gaixoek ez zuten ezer ere ez ulertzen. Ocuri bezalako herri xume batetik, umezurztegiko garbitasunera pasa ziren gauetik egunera; Quechua bakarrik ulertzetik, inork ulertzen ez zituen leku arrotz batera.

Gaurkoa egun berezia izan da Sucren. Evo Moralesek azkenaldian darabilkien inflazio politikak eraginda (oinarrizko elikagai eta garraioaren igoera) herritarrek ordu batzuetako lanuztea egin dute. Jarraitzaile gehinak, indigenak izan dira. Beraz, ezin izan dugu lanik egin.

ETXEAN, BERRIZ ERE: SUCRE

Jada astebete pasa da bidaia bukatu eta Sucrera itzuli ginela. Itzulera mundiala izan zen, berriz ere gure lagunekin elkartu eta udako oporretako abenturak elkarbanatzeko aukera izan baikenuen.

7 egunek askorako eman dute: hasierako gauak, gure betiko “Pachamama” hostalean pasa genituen, gure amatxo den Anitaren ondoan. Baina geratzen diren bi hilabeteetan hirian izango garenez, aukera merkeago baten bila hasi ginen. Aspaldian ikusi gabe genuen gure lagun Benjaminekin hitz egin ondoren, bere etxera bizitzera joateko esan zigun. Aukera ikusi, kontuak atera, eta zalantzarik egin gabe, pixura etorri gara bizitzera: Enmo Reyes 50, gure helbide berria.

Etxea Fernandorena da, eta logelak alokatzen ditu. Hemen oso ezaguna den “anticretico” moduan hartua du etxea (urte batzuetarako diru kopuru baten truke, etxearen jabe izan daiteke eta berarekin nahi duena egin). Sukaldea eta komuna elkarbanatzen ditugu gainontzeko etxekideekin eta logelatxo xarmangarri bat dugu biontzat.

Gure pixukide kuttunena, argazkian ikus dezakezuen Txokolate txakurra dugu. Beti dabil etxetik bueltaka jolas egin nahian eta benetan maitagarria da.

Ostiralean, IPTK (hemengo GKE-an) izan ginen eta eskola mugikorreko proiektuaren lehen bilera izan genuen. Astelehenean bertan hasiko gara bertan lanean ezustekorik ez bada.

Kontatuko dizuegu…